Het ligt aan die ongemotiveerde stagiair. Toch?”

Cognitieve dissonantie is wat er gebeurt als je liever gelooft dat alles prima gaat, dan dat je toegeeft dat het misschien niet zo is.
Het is die mentale truc waarmee je het ongemak van tegenstrijdige overtuigingen wegpraat.
Of in het geval van stages: de overtuiging dat stagiairs voor jouw bedrijf kiezen vanwege de “uitdagende projecten”, terwijl je diep van binnen weet dat ze vooral komen voor de gratis lunch en de reiskostenvergoeding.

Je noemt het “passie voor innovatie”. Zij noemen het “makkelijk bereikbaar met de trein.”

Wat is cognitieve dissonantie bij stages?

Het is dat magische moment waarop je als organisatie gelooft dat jouw stageaanbod onweerstaanbaar is omdat je woorden gebruikt als hands-on, innovatief en impact maken.
Ondertussen weet je best dat veel stagiairs gewoon iets zoeken om hun studiepunten te halen.
Toch blijf je jezelf wijsmaken dat ze kiezen voor jouw “unieke kansen”.
Want toegeven dat ze gewoon voor de gratis broodjes komen? Dat schuurt.

Waar gebeurt dit?

Stel: je hebt een vacature met “veel verantwoordelijkheid” en “ruimte voor eigen initiatief”.
Na drie weken zit je stagiair achter een plant, naast de kantoorhond, taken te doen die niemand anders wil doen.
Wanneer ze daarna afhaken, zeg je: “Ze pasten niet bij onze dynamische cultuur.”

Welkom bij cognitieve dissonantie in de praktijk.

Vijf signalen dat jouw organisatie last heeft van cognitieve dissonantie

1. Je denkt dat stagiairs komen voor de inhoud.
   Ze komen voor de snacks, de locatie of omdat ze “nu eenmaal iets moesten vinden”.

2. Je rationaliseert uitstroom.
   “Ze pasten niet bij onze visie.”
   Misschien past jouw begeleiding gewoon niet bij hun leerdoelen.

3. Je vermijdt eerlijke feedback.
   “We willen ze niet overvragen.”
   Lees: we willen niet horen wat beter kan.

4. Je gelooft dat stagiairs je reputatie kennen.
   De realiteit: ze googelden vijf minuten en klikten op de eerste vacature die niet saai klonk.

5. Je minimaliseert vertrek.
   “Stagiairs blijven toch nooit lang.”
   Dat zegt meer over jouw begeleiding dan over hun generatie.

Het effect op het bedrijf

Cognitieve dissonantie is als deodorant: je ruikt het zelf niet, maar iedereen om je heen wel.
Als je blijft geloven dat stagiairs komen voor je “innovatieve cultuur”, terwijl ze zich verloren en ongezien voelen, gaat je imago langzaam achteruit.
Productiviteit daalt, stagiairs haken af, en medewerkers raken gefrustreerd omdat ze constant moeten bijsturen.

En geloof me: stagiairs vergeten dat niet.
Ze vertellen het op borrels, verjaardagen en LinkedIn.
Zo verandert jouw “leerbedrijf” in een leermoment voor anderen.

Waarom dit gebeurt

Omdat we liever vasthouden aan een goed gevoel dan aan de waarheid.
Erkennen dat je stagiairs misschien niet goed begeleidt, voelt ongemakkelijk.
Dus herschrijf je de realiteit: “Ze waren niet gemotiveerd.”
Het brein haat spanning en lost het op met excuses.
AI doet het inmiddels niet veel anders.

Hoe je het oplost

1. Luister écht naar je stagiairs.
   Niet alleen aan het eind, maar tussendoor.
   Vraag waar ze vastlopen, wat beter kan en wat ze nodig hebben.
   De antwoorden die pijn doen, zijn meestal de waardevolste.

2. Bied meer dan een cv-booster.
   Geef persoonlijke begeleiding, betekenisvolle taken en ruimte om fouten te maken.
   Een stage is geen bijbaan, maar een leerreis.

3. Wees eerlijk in je vacature.
   Schrijf niet over “impact”, als het vooral om “ondersteuning” gaat.
   Beloof geen vrijheid als je eigenlijk structuur wilt.
   Eerlijkheid voorkomt frustratie en versterkt juist je aantrekkingskracht.

Samenvatting

Cognitieve dissonantie laat bedrijven geloven dat ze geweldige stages bieden, terwijl stagiairs ondertussen verdwijnen door gebrek aan aandacht, begeleiding of realisme.
De oplossing is simpel: minder marketing, meer menselijkheid.
Want eerlijk?
Gratis lunch is leuk.
Maar échte begeleiding is beter.

🧠 Je brein fopt je dagelijks; wil je leren terugfoppen? Boek mijn lezing Breinpaadjes en ontdek hoe denkfouten organisaties verblinden.

🧩 Deze pagina hoort bij de Biases bij Stage-bibliotheek van Maarten Brand; over denkfouten, stagebegeleiding en praktijkleren.